Bilansowanie podaży
i zapotrzebowania na moc
Podstawą zapewnienia bezpiecznej i efektywnej ekonomicznie pracy systemu elektroenergetycznego jest odpowiednie planowanie jego pracy w różnych horyzontach czasowych i sytuacjach. Priorytetem jest pokrycie zapotrzebowania odbiorców na moc i energię elektryczną. Trzeba uwzględnić także tzw. rezerwę mocy, czyli nadwyżkę dostępnych mocy ponad zapotrzebowanie.
Rezerwa mocy jest niezbędna w przypadku wystąpienia awarii skutkującej ubytkiem mocy wytwórczych (w tym wyłączeń elementów sieciowych i/lub jednostek wytwórczych), jak i na nieoczekiwany wzrost zapotrzebowania na moc przez odbiorców.
Praca systemu elektroenergetycznego jest planowana tak, aby żadna pojedyncza awaria nie doprowadziła do przeciążeń elementów sieciowych ani nie spowodowała naruszenia żadnego innego kryterium bezpiecznej pracy systemu.
Pod najwyższym napięciem, odc. 10:
Marek Kornicki o Energetycznym Kompasie
Bilansowanie
Podstawowym narzędziem bilansowania Krajowego Systemu Elektroenergetycznego jest hurtowy (giełdowy) obrót energią elektryczną. Na rynku europejskim prowadzą ją giełdy energii w ramach procesów rynku dnia następnego lub rynku dnia bieżącego. Handel energią elektryczną zawsze uwzględnia planowaną produkcję z jednej strony, a zapotrzebowanie odbiorców i rezerwę mocy z drugiej.
Gdy operator KSE zidentyfikuje brak wymaganego poziomu rezerwy mocy w systemie, jest zobowiązany podjąć działania w celu jej zapewnienia. Dysponuje wieloma narzędziami do bilansowania pracy systemu. Kolejność ich zastosowania uwzględnia przede wszystkim czynnik ekonomiczny. Należy do nich przywołanie do pracy jednostek wytwórczych. Można skorygować harmonogram prac remontowych lub zarządzać popytem na energię elektryczną przez redukcję mocy pobieranej przez odbiorców. To ograniczenie odbywa się w ramach tzw. Interwencyjnej Redukcji Poboru, w ramach której odbiorcy otrzymują wynagrodzenie za zmniejszenie swojego zapotrzebowania na energię elektryczną. Innym narzędziem jest uruchomienie elektrowni szczytowo-pompowych (wodnych), które mogą przepompować wodę do wyżej położonego zbiornika, a następnie zrzucić ją w celu wytworzenia energii elektrycznej. Praca tych elektrowni pozwala na zmagazynowanie nadmiaru energii w chwilach jej nadprodukcji i wykorzystaniu w momentach zwiększonego popytu. Kolejne narzędzia to np. zakup interwencyjny mocy za granicą oraz wezwanie kontrahentów do wypełnienia kontraktu mocowego w ramach rynku mocy.
Planowanie swojego zapotrzebowania na energię elektryczną, czyli energochłonnych domowych czynności, jest najlepszym sposobem na zmniejszenie skutków środowiskowych podczas wytwarzania prądu oraz racjonalizację jego kosztów. Zachęcamy odbiorców, aby przesunęli swoje zapotrzebowanie na okresy pozaszczytowe także dlatego, że może to znacznie ułatwić bilansowanie KSE.
Śledź energetyczne godziny szczytu
na stronie i w aplikacji EnergetycznyKompas!
Pod najwyższym napięciem, odc. 8:
Marek Kornicki o bilansowaniu system – YouTube
Rodzaje źródeł wytwórczych w KSE
Elektrownie cieplne węglowe charakteryzują się umiarkowaną elastycznością m.in. z uwagi na długi czas rozruchu (ok. 8 godzin), niską szybkością przyrostu mocy (tzw. rampa) oraz wysokimi minimami technicznymi pracy bloków (ok. 40-60% mocy znamionowej).
Elektrownie cieplne gazowe są w stanie sprawnie uruchomić produkcję energii - czas ich rozruchu wynosi ok. 1 godz. Jednostki te mają ponadto zdolność do szybkiego przyrostu mocy generowanej i mogą charakteryzować się niskimi minimami technicznymi (zależy do od technologii danej jednostki).
Elektrownie wodne przepływowe i szczytowo-pompowe. Te ostatnie pracują tak jak magazyny energii, czyli podczas nadmiaru energii w systemie mogą pompować wodę do tzw. górnego zbiornika wodnego. Następnie, gdy jest to potrzebne, mogą zrzucać ją do zbiornika wodnego tzw. dolnego w celu produkcji energii elektrycznej. Elektrownie wodne przepływowe natomiast są ulokowane są na rzekach lub zaporach wodnych, a ich generatory napędzane są bieżącą siłą nurtu wody. Dlatego też nie mają możliwości magazynowania energii elektrycznej.
Farmy wiatrowe to źródła odnawialne, których generacja zależy od warunków atmosferycznych.
Można ją - z umiarkowaną dokładnością - prognozować. Ilość produkowanej energii elektrycznej zależy od siły wiatru w danym momencie.
Instalacje fotowoltaiczne (PV) służą do zamiany promieniowania słonecznego w energię elektryczną. Ilość produkowanej przez farmy fotowoltaiczne energii elektrycznej zależy m.in. od nasłonecznienia oraz temperatury.
Elektrownie przemysłowe i elektrociepłownie, czyli jednostki w których produkcja energii elektrycznej jest zazwyczaj pochodną ich podstawowej działalności, tj. produkcji ciepła w przypadku elektrociepłowni oraz produkcji pary technologicznej w przypadku elektrowni przemysłowych.
Moc zainstalowana
w poszczególnych źródłach energii:
Elektrownie
węglowe
33 168 MW
30.06.2023
Fotowoltaika
(PV)
13 818 MW
30.04.2023
Farmy
wiatrowe
9 698 MW
01.06.2023
Elektrownie
gazowe
4 602 MW
30.06.2023
Elektrownie
wodne
2 504 MW
30.06.2023